Architecten|en|en ontwerpt een ‘portaal’ voor natuurbegraafplaats ‘De Utrecht’ in Hilvarenbeek. Tijdens de architectenselectie kwam het voorontwerp van het Eindhovense architectenbureau als beste uit de bus. Het ontwerpen van een portaal is een bijzondere en eervolle opgave. Het ceremoniële gebouw krijgt een verbindende functie die aansluit bij de filosofie van EEN&AL Natuurbegraven en is uniek in Nederland.
EEN&AL Natuurbegraven
Uitgangspunt voor het ontwerp is het stimuleren van verbondenheid van mensen – met andere mensen, met de natuur en met het heelal. Dit kan bij uitstek op een natuurbegraafplaats, waar mensen onder de hemel samenkomen in de natuur. Volgens Joyce Sengers, directeur van ‘De Utrecht’ en initiatiefneemster van EEN&AL, brengt deze drievoudige verbondenheid ons vreugde, weerbaarheid en verdieping en helpt een natuurbegraafplaats die op deze wijze is ingericht, nabestaanden bij het verwerken van hun verlies.
Portaal ‘de 8’
Portaal ‘de 8’ – het teken ‘8’ symboliseert oneindige verbintenis en kracht; de beide cirkels symboliseren de boven- en benedenwereld en regeneratie en nieuw begin – speelt hierbij een centrale rol. Het is immers het fysieke vertrekpunt voor de soms lange en moeizame reis van verlies en verdriet naar verwerking en harmonie. Het portaal komt daarom te liggen in het hart van de natuurbegraafplaats, op de kruising van de toegangsweg en de hoofdas door het terrein. De basis voor portaal ‘de 8’ is een heuvel in het landschap, die de rituele functie van de plek benadrukt. Binnen deze ‘heuvel’ liggen de facilitaire ruimtes zoals kantoor, keuken en opslag.
Basaal sacrale ruimte
Het ceremoniële deel ligt bovenop de heuvel en heeft de vorm van een conische ‘hoed’ die ruimtelijk gedefinieerd wordt door haar ribben. Deze ‘hoed’ verwijst naar de brandtoren (ontwerp van Krophouwer & Staal) en de moderne uitkijktoren elders op het landgoed en vormt een baken voor de bezoeker van het omringende bosgebied. De houten bekleding verwijst naar het voormalige productiebos. Een organisch gevormde bank langs de binnenwand van het gebouw organiseert het gemeenschapsgevoel en schept een visuele verbinding tussen de nabestaanden. Door een hooggeplaatst glas-in-loodraam in de vorm van een oog valt hemellicht naar binnen, dat het mystieke karakter van het interieur ondersteunt. Een boogvormig raam in de zijwand biedt zicht op de natuurbegraafplaats buiten. In deze basaal sacrale ruimte – die de bezoeker uitnodigt om zich open te stellen en contact te maken met zichzelf – kan het afscheidsritueel plaatsvinden in zijn meest essentiële vorm: onder de hemel en met zicht op de omringende natuur.
Drempel in de ‘rite de passage’
De facilitaire ruimtes binnenin de heuvel zijn via een glazen gevelwand verbonden met het plein voor het portaal. Dit plein wordt begrensd door twee gebogen keermuren die de organische vorm van de entree benadrukken. Vanaf het plein loopt een lang, licht hellend pad omhoog naar de ingang van de ceremoniële ruimte. Dit pad is voorzien van plateaus waar de bezoeker uit kan rusten en de verschillende landschapstypes in zich op kan nemen. Deze gang naar boven – die enige inspanning vergt – is geïnspireerd op het rituele ‘rondje rond de kerk’ en werkt helend in het rouwproces. Evenals de markante toegangspoort fungeert dit pad als één van de symbolische ‘drempels’ in de ’rite de passage’ (overgangsritueel). In plaats van via het pad kan de bezoeker ook via het bos om het gebouw naar de ingang lopen. Behalve een buitenpad naar het portaal is er een interne wenteltrap naar de ceremoniële ruimte boven in de ‘hoed.’ Ronde bovenlichten in de treden van de trap geven de bezoeker een visueel voorproefje van de mystieke sfeer in deze sacrale ontmoetingsplek.
Tijdelijke bestemming
Natuurbegraafplaats ‘De Utrecht’ is een initiatief van ASR Levensverzekeringen en EEN&AL Natuurbegraven. Stichting Natuurbegraafplaats ‘De Utrecht’ is eigenaar van het gebouw.
Op de begraafplaats wordt tot 2076 begraven, daarna wordt het gebied beheerd als een regulier natuurgebied. De voorzieningen die nodig zijn voor de functie van natuurbegraafplaats worden dan verwijderd. Portaal ‘de 8’ wordt na het sluiten van de natuurbegraafplaats ‘overgedragen’ aan de natuur. Dit kan zonder schade voor het milieu, omdat het portaal is gebouwd volgens de principes van ‘The Natural Step,’ dat wil zeggen met afbreekbare en recyclebare materialen.
Oplevering
Naar verwachting wordt portaal ‘de 8’ eind 2017 opgeleverd. Voor meer informatie zie en www.architecten-en-en.nl